PROVETAPLUS

Açıklama

Astaxantin: Kerotenoid ailesine ait ışık koruyucu kırmızı bir pigmenttir. Anti oksidan, anti kanser, antidiabetik ve anti inflamatuar özelliklere sahiptir. Spermin akrosom reaksiyonlarına etki ederek kapasitasyonu arttırdığı ve oocitin döllenme kabiliyetinin arttığı gösterilmiştir (1). Ayrıca serbest oksijen radikallerini azalttığı ve sperm hareketliliğini artırdığı izlenmiştir (2).

Koenzim Q10: İç mitokondri zarında, flavoproteinler ile sitokrom arasında bağ kurarak, oksidatif fosforilizasyonda rol alır. ATP sentezini sağlayan elektron taşıma zincirinde kofaktör olarak görev yapar. Süperoksit anyon oluşumunu azaltarak etki gösterir. LDL peroksidasyonuna direnç geliştirerek vasküler patoloji oluşmasını engellemektedir (3). Sperm motilitesini sağlayan yoğun mitokondri enerjisi sağlam hücre zarı ve dengesini sağlayan CoQ10 bağımlıdır. Seminal sıvıda yoğun olan CoQ10 hücre içi ve hücre dışı hareketlilik göstermektedir. Varikosel olgularında tedaviden sonra ve Gonadotropin (r- FSH) tedavileri sonrasında da CoQ10 artışı olmaktadır. Çift kör randomize plasebo kontrollü çalışmalarda 6 ay CoQ10 kullanımı sonrasında seminal sıvıda ve spermatozoada CoQ10 artışı ile mitokondrinin solunum zincirinde düzelme, antioksidan kapasitenin artışı ve sonuçta sperm parametrelerinde özellikle ileri hareketlilikte artış, spontan gebelik ve üremeye yardımcı tedavi yöntemleri kullanımı ile fertilizasyonda artış bildirilmiştir (4). CoQ10 6 ay süre ile kullanımı sonrası sperm sayı ve motilitesinde artış bildirilmiştir. Serum inhibin B seviyeleri artarken, FSH düşmesi sadece sperm fonksiyonu değil, Sertoli hücre fonksiyonunda da artış görülmesini açıklamaktadır (4).

L-Carnitine: Karaciğer ve böbrekte lysine ve methioninden sentez edilir. Epididimal sıvıda doğal olarak bol miktarda bulunur ve epididimde plazmadan 2000 kat yüksek konsantrasyondadır. L-karnitin aktif uzun zincirli yağ asitlerini (acyl-CoA) hücre içine taşıyarak enerji metabolizmasında yer alır. L karnitin epididimde sperm hücre içine taşınır, yağ asitlerinin, sitozolden mitokondriye geçişinde görev alır, L-asetil- karnitin (LAC) formunda sperm motilitesini başlatır. Antiapoptotik etkisi de mevcuttur. Randomize, plasebo kontrollü çalışmalarda karnitin ve asetil formlarının tek başına ya da kombine kullanımı ile sperm sayısı ve motilitesinde artış , sperm morfolojisinde düzelme ,ROS seviyelerinde azalma , spontan gebelik oranlarında artma bildirilmiştir (5,6,7).

C Vitamini: Kollajen sentezi, hormon üretimi ve antioksidan etkileri bilinmektedir. Askorbat eksikliğinde testis germinal epitelinde dejenerasyon görülür. Askorbik asitler gonadotropin tedavilerinin etkinliğini artırır. C ve E vitaminlerinin 2 aylık kombine kullanımı ile sperm DNA hasarında azalma bildirilmiştir (8). Plasebo kontrollü randomize çalışmalarda, sperm kinetik parametrelerinde değişiklik olmamakla birlikte, üremeye yardımcı tedavi yöntemleri ile gebelik oranlarında artış bildirilmektedir (8,9).

E Vitamini: Yağda çözünen bir antioksidandır. Vitamin E antioksidan etkisini, oksidatif yağ peroksidasyonunun tekrarlayan zincir reaksiyonunu durdurarak göstermektedir. Vitamin E’ nin etkisi az miktarda selenyuma bağlıdır. Lipid peroksidasyonunu önleyen mekanizma esnasında oluşan hidrojen peroksit moleküllerinin redükte olması selenium bağımlı glutatyon peroksidaz ile olmaktadır. İnfertil erkekte 1000 mg/gün tolere edilebilir üst limit olarak bildirilmektedir. Bir meta-analizde 19 klinik çalışmanın uzun dönem 400 mg/gün üstünde kullanımının mortalite nedeni olabileceği bildirilmiştir (10). DNA fragmantasyon, klinik gebelik ve canlı doğum oranlarını arttırır (11).

Folik Asit: Folik asit, B grubu vitaminlerden birisi olup DNA sentezi, RNA transferi ve esansiyel aminoasitlerin oluşumunda görev almaktadır. Folik asit, tek karbon siklusun da diğer B vitaminleri ile etkileşime girerek antioksidatif mekanizmada önemli rol oynar (12). Ayrıca lipid peroksidasyonunu inhibe ederek hücre zarını ve DNA’yı serbest oksijen radikallerinden korur (13). Boxmeer ve arkadaşlarının yaptığı çalış mada seminal plazmadaki düşük folik asit konsantrasyonunun artmış sperm DNA hasarı ile korele olduğu, sperm DNA hasarı arttıkça sperm motilite ve morfolojisin de anlamlı bozulma olduğu gösterilmiştir (14). Wong ve arkadaşlarının yaptığı randomize, plasebo kontrollü çalışmada folik asitin subfertil hastalardaki etkinliği değerlendirilmiştir. Bu çalışmada folik asitin sperm konsantrasyonunda artış sağladığı, motilite ve morfolojiye etkili olmadığı gösterilmiştirtir (15). Başka bir çalışmada yardımlı üreme tekniklerinde folik asit kullanımının gebelik oranlarında anlamlı artış yaptığı gösterilmiştir (16). Yapılan benzer çalışmaların ortak sonucu olarak folik asitin sperm konsantrasyonunda artış yaptığı ve sperm DNA stabilitesine olan etkisi ile erkek infertilitesinin tedavisinde kullanılabileceği önerilmektedir.

Selenyum: Hücre içi antioksidan glutatyon peroksidazı (GPX-4) redükte eden ve antioksidan kapasiteyi artıran eser elementtir. Glutatyon peroksidaz spermin baş ve orta kısımlarında bulunur ve hücreyi lipid peroksidasyonu sonucu oluşan oksidatif hasardan korur. Ayrıca mitokondriden salınan proapoptotik sinyalleri (kaspaz-3) inhibe ederek hücreleri apopitozisten korur. Günlük 100 mcg kullanımı ile sperm sayısı ve motilitesinde artış bildirilmiştir. Erişkin için 4000 mcg/gün tolere edilebilir üst limit olarak bildirilmiştir (17,18).

Çinko Sülfat: Çoğu prostat bezinde olmak üzere vücutta 2–4 mg bulunan esansiyel mikromineraldir. DNA bağlanmasında kofaktör olan bir metalloproteindir. Bakır/çinko süperoksitdismutaz DNA hasarının onarılmasında yer alır. Antiapoptotik etki gösterir. Testis gelişimi ve spermiogenezde yer alır. Eksikliğinde hipogonadizm, testis-seminifer tübül atrofisi, sekonder seksüel karakterin gelişiminde gerilik görülür (19). Çinko ile semen parametrelerinde iyileşme görülmektedir (19,20) Klinik gebelik ve canlı doğum oranlarını artırır (21,22,23).

L-Arginine: Pek çok hayvan ve bitki besiniyle alınabilen, vücutta glutamin, glutamat ve pralinden sentez edilebilen yarı-esansiyel bir aminoasittir. Nitrik oksit sentezinin öncüsü olduğu için endotel fonksiyonunda yer alır, pek çok vasküler hastalığın patofizyolojisinde görülür. De novo biyosentezi yeterli arginin sağlamayabilir. Çalışmalarda sperm sayısı >10 milyon/ml olan subfertil erkeklerde sperm parametelerinde iyileşme bildirilmektedir (24,25).

Ginkgo Biloba: Antioksidan, antiplatelet, antihipoksik ve mikrosirküler düzenleyici bir mekanizmaya sahiptir. Alzheimer ,demans, kronik vasküler yetmezlik olan hastalarda kullanılabileceği gösterilmiştir. Serbest radikal oluşumunu azaltarak etki gösterir. Yapılan hayvan deneylerinde sperm kalitesini, serum testosteron konsantrasyonunu ve testis histometrisini olumlu etkilediği gösterilmiştir (26,27,28).

B12 Vitamini: B12 vitamini, insan vücudunda yapılamadığından egzojen olarak alınmalıdır ve özellikle hayvansal kaynaklı gıdalarla alınabilmektedir. Vitamin B12 eksikliğin de makrositer anemi ve bazı nöropsikiyatrik hastalıklar ortaya çıkabilmektedir. Ayrıca son yıllarda eksikliğinde tek karbon siklusundaki aksamaya bağlı olarak hi perhomosisteinemiyle ilişkili bozukluklar da tanımlanmıştır (29). İdiyopatik erkek infertilitesindeki sorumlu genlerden birinin tek karbon siklusundaki metilentetrahidrofolat redüktaz enziminin polimorfizmidir (30). Güncel bir çalışmada bu enzimdeki polimorfizm durumunda B12 vitamini ve folik asit takviyesi ile homosistein düzeylerinin azaldığı ve semen parametrelerinde düzelme olduğu gösterilmiştir (31). Deneysel bir çalışmada; varikosel oluşturulan sıçanlarda iki aylık riboflavin, niasin, piridoksin, folik asit ve B12 vitamin takviyeleri yapılmış ve tek karbon siklusun daki değişimler izlenmiştir. Tedavi verilmeyen grupla karşılaştırıldığı zaman sperm konsantrasyonunda, motilitesinde ve morfolojisinde anlamlı düzelme izlenmiştir. Ayrıca sperm kromatin yoğunluğunda ve sperm DNA hasarında anlamlı azalma izlenmiştir. Bu değişimlerin tek karbon siklusu aracılığı ile endojen antioksidan sis- temlerin aktivasyonu ile gerçekleştiği belirtilmiştir (32).

Bakır sülfat: Enzimlerin yardımcı faktörüdür. Oksijen radikallerine karşı dokuları korur, bağışıklık sistemini uyarır. Eksikliğinde üreme sistemi etkilenir. Demir metabolizmasında da rol oynar. Eksikliğinde kadınlarda plasental yetersizlik oluşabilir(33).

Inositol: Açıklanamayan infertiliteye sahip erkek ve kadında hormon düzeylerini dengelemeye yardımcı olur. Erkek hastalarda inositol takviyesi, sperm sayısı ve hareketliliğini artırır. Kadınlarda oositlerin ve embriyoların genel kalitesini ve doğurganlık hızını artmıştır. Metabolik sendrom ve polikistik over sendromu üzerine de etkilidir ( 34,35,36).

Glutatyon: En güçlü antioksidanlardandır. Epididimde salınır ve lipid peroksidasyonunu önleyerek antioksidan etki gösterir. Günlük kullanımı ile sperm kinetiğinde iyileşme, morfolojide düzelme bildirilmiştir (37).

Kaynaklar:

6. Gabriella D, Ivana k, et Effect of astaxanthin on human sperm capacitation. Mar Drugs 2013 Jun;11(6):1909-19.
7. F H Comhaire, Y El Garem, et al. Combined conventional/antioxidant ‘Astaxanthin’ treatment for male infertility: a double blind, randomized Asian J Androl 2005 Sep;7(3):257-62.
8. Hughes K, Lee BL, Feng X, Lee J, Ong Coenzyme Q10 and differences in coronary heart disease risk in Asian Indians and Chinese. Free Radic Biol Med. 2002;32(2):132–8.
9. Safarinejad Efficacy of coenzyme Q10 on semen parameters, sperm function and reproductive hormones in infertile men. J Urol. 2009;182:237–48.
10. Balercia G, Regoli F, Armeni T, Koverech A, Mantero F, Boscaro M. Placebo-controlled double-blind randomized trial on the use of L- carnitine , L-acetylcarnitine, or combined L-Carnitine and L-acetylcarnitine in men with idiopathic asthenozoospermia. Fertil Steril. 2005;84:662–71.
11. Lenzi A, Lombardo F, Sgro P, Caponecchia L, Dondero F, Gandini L. Use of carnitine therapy in selected cases of male factor infertility: a double- blind crossover Fertil Steril. 2003;79(2):292–300.
12. Shang XJ,et al. Effect and safety of L-carnitine in the treatment of idiopathic oligoasthenozoospermia: a systemic review. Zhonghua Nan Ke 2015 Jan.
13. Wayner DD, Burton GW, Ingold KU. The antioxidant efficiency of vitamin C is concentration-dependent. Biochim Biophys 1986;884(1):119–2
14. Colagar AH, et al. Ascorbic acid human seminal plasma: determination and its relationship to sperm J Clin Biochem. Nutr.2009
15. Kessopoulou E, Powers HJ, Sharma KK, Pearson MJ, Russel JM, Cooke ID, Barratt A double-blind randomized placebo cross-over controlled trial using the antioxidant vitamin E to treat reactive oxygen species associ- ated male infertility. Fertil Steril. 1995;64(4):825–31.
16. Cochrane database Rev.2019)
17. Dattilo M, Cornet D, Amar E, Cohen M, Menezo Y. The importance of the one carbon cycle nutritional support in human male fertility: a preliminary clinical Reprod Biol Endocrinol. 2014 Jul 29;12:71.
18. Ebisch IMW, Thomas CMG, Peters WHM, Braat DDM and Steegers- Theunissen RPM. The importance of folate, zinc and antioxidants in the pathogenesis and prevention of subfertility. Hum Reprod Update. 2007;13: 163 174.
19. Boxmeer JC, Smit M, Utomo E, Romijn JC, Eijkemans MJ, Lindemans J, Laven JS, Macklon NS, Steegers EA, SteegersTheunissen RP: Low folate in seminal plasma is associated with increased sperm DNA Fertil Steril 2009, 92(2):548–556.
20. Wong WY, Merkus HM, Thomas CM, Menkveld R, Zielhuis GA, SteegersThe unissen RP. Effects of folic acid and zinc sulphate on male factor subfertility: a doubleblind, randomized, placebocontrolled Fertil Steril. 2002;77 (3):4918.
21. Tremellen K, Miari G, Froiland D, Thompson Aust NZ. A randomised control trial examining the effect of an antioxidant (Menevit) on pregnancy outcome during IVFICSI treatment. J Obstet Gynaecol. 2007 Jun;47(3):21621.
22. Scott R, Marcpherson A, Yates R, et al. The effect of oral selenium supple- mentation on human sperm Br J Urol. 1998;82:76–80.
23. Safarinejad MR, et al. Efficacy of selenium and/or N-acetyl-cystein for improving semen parameters in infertile men: a double-blind ,placebo controlled, randomized J Urol 2009;181(2):741-51.
24. Colagar A, Marzony E, Chaichi M. Zinc levels in seminal plasma are associated with sperm quality in fertile and infertile Nutr Res. 2009;29:82–8.
25. Omu A, Al-Azemi M, Kehinde E, et al. Indications of the mechanism involved in improved sperm parameters by zinc therapy. Med Princ Pract. 2008;17:108–16.
26. cochrane database rev.2019
27. Nguyen et Andrologia 2019
28. Oma et Eur Obstet Gynecol Reprod Med 1998)
29. Appleton Arginin: Clinical potential of a semi-essential amino acid. Altern Med Rev. 2002;7(6):512–22
30. National Academy of Institute of Medicine. Food and Nutrition Board. Dietary guidance: DRI tables. US Department of Agriculture, Na- tional Agricultural Library and National Academy of Sciences, Institute of Medicine, Food and Nutrition Board. 2009.
31. Ude C, Schubert-Zsilavecz M.et al. Ginkgo biloba extracts: A review of pharmacokinetics of the active Clin Pharmacokinet 2013;52(9):727-49.
32. Mahadevan S, Park Multifaceted therapeutic benefits of ginkgo blob L.: chemistry, efficacy, safety, and uses. J Food Sci 2008;73(1):R14-9.
33. Oshio L, Cristina T, et al. Effect of ginkgo biloba extract on sperm quality, serum testosterone concentration and histometric analysis of testes from adult wistar Journal of medicinal plant research 2015,9(5): 122-31.
34. Salinas M, Flores E, López GM, Leiva SC. Vitamin B12 deficiency and clinical laboratory: Lessons revisited and clarified in seven questions. Int J Lab Hematol. 2018 May;40 Suppl 1:8388.
35. Lee HC, Jeong YM, Lee SH, Cha KY, Song SH, Kim NK, Lee KW & Lee S. (2006) Association study of four polymorphisms in three folate- related enzyme genes with nonobstructive male Hum Reprod 21, 3162–3170.
36. Najafipour R, Moghbelinejad S, Aleyasin A, Jalilvand A. Effect of B9 and B12 vitamin intake on semen parameters and fertility of men with MTHFR Andrology. 2017 Jul;5(4):704710.
37. Mohammadi P, Hassani BH, Tavalaee M, Dattilo M, NasrEsfahani One carbon cycle support rescues sperm damage in experimentally induced varicocele in rats. BJU Int. 2018 May 11. doi: 10.1111/bju.14385. [Epub ahead of print].
38. Aydın F, Ulusoy Ş, ve ark. Eser element olarak bakır ve ilgili klinik SSK Tepecik Hast Derg 1992;2(3):260-4.
39. Calogero AE, Gullo G, Vignera SL, et al. Myoinositol improves sperm parameters and serum reproductive hormones in patients with idiopathic infertility: a prospective double-blind randomized placebo -controlled Andrology 2015;3(3):491-95.
40. Condorelli RA, Vignera SA, et al. Myoinositol: does it improve sperm mitochondrial function and sperm motility? Urology 2012;79(6):1290-5.
41. Unfer V, Carlomagno G, et al. Hyperinsulinemia alters myoinositol to d-chiroinositol ratio in the follicular fluid of patients with PCOS. Reprod Sci 2014;21(7):854-58.
42. Lenzi A, Culasso F, Gandini L, Lombardo F, Dondero F. Placebo- controlled, double-blind, cross-over trial of glutathione therapy in male Hum Reprod 1993; 8(10):1657–62.